توهم ايدئولوژيك از نگاه ژيژك

به باور ژيژك عملي كه به رغم وقوف بر كذب بودن آن ادامه مي‌يابد، توهم ايدئولوژيك را بر‌مي‌سازد.در اين معنا آنگونه كه"توني مايرس" در كتاب "اسلاوي ژيژك" به شرح و بسط آراي اين انديشمند مي‌پردازد،ايدئولوژي اساسا به معناي انجام دادن است تا دانستن.در نتيجه توهم يا ادراك تحريف شده‌‌ي واقعيت در خود موقعيت گنجانده شده است."مايرس"در توضيح اين قسمت از آراء ژيژك چنين مي‌نويسد:"من ممكن است كه تمام روز در حالي كه آثار فمينيسم‌ها را با صداي بلند مي‌خوانم در خانه به اين سو وآن سو بروم، اما اگر در حين پرخاش كردن به همسرم به خاطر نياوردن چاي بر سر ميز كارم يا اطو نكردن به موقع پيراهنم آنها را بخوانم، يك فمينيست نيستم.چون كنش‌هاي من و نه دانش من به من نشان مي‌دهند كه يك مردسالار تمام عيار هستم."مايرس در ادامه بحث چنين مي‌گويد:" به باور ژيژك، آنچه در اينجا از چشم دور مانده، نه واقعيت وضعيت، بلكه توهمي است كه آن را مي‌سازد. من به خوبي مي‌دانم كه زنان با مردان برابرند، اما به گونه‌اي عمل مي‌كنم كه گويي نمي‌دانم. به همين سان، من ممكن است گمان كنم كه به نازيسم اعتقاد ندارم، اما با شركت در راه‌پيمايي نورمبرك و اداي احترام به هيتلر، با اعمال خود نشان مي‌دهم كه آن را جدي مي‌گيرم.همچنين ممكن است كه ادعا كنم حامي نستوه بهداشت رايگان براي همه هستم، اما اگر براي يك معالجه در بيمارستاني خصوصي بستري شوم، آن هم به اين بهانه كه باري بر دوش نظام دولتي نباشم، اين در مقايسه با هر آنچه مي‌گويم، نمايش بس بسيار قانع‌كننده‌تري است از اينكه من طرفدار بخش خصوصي هستم. پس، از نظر ژيژك ترديدي نيست كه ما هنوز در جامعه‌اي ايدئولوژيك زندگي مي‌كنيم، كه ما با كلبي مشربي خود، خود را گول مي‌زنيم وگمان مي‌كنيم كه اعتقادي به فلان چيز نداريم، در حالي كه در كنش‌هاي خود نشان مي‌دهيم كه عملا آنرا جدي مي‌گيريم. توهم ايدئولوژيك در واقعيت آن چيزي نهفته است كه انجامش مي‌دهيم، نه آن چيزي كه فكر مي‌كنيم


اسلاوي ژيژك
نوشته:توني مايرس
ترجمه:فتاح محمدي
نشر هزاره سوم
ص93-94