در روزگار كنوني همه دست به دست هم داده‌اند تا سرشت واقعي امر سياسي را بپوشانند. سنت افلاطوني، اعتبار علوم، ارج‌يابي نمايان روشنفكران،چيرگي از پيش تعيين شده تكنوكرات‌ها، يا حتي باب شدن مدرسه‌ها يا انستيتوهاي علوم سياسي و جامعه شناسي سياسي، به باوراندن اين دريافت انجاميده است كه سرشت واقعي امر سياسي از اين پس به موضوع نظري شناخت تبديل شده است و رشد و توسعه‌اش فقط به آينده تحليل و پژوهش علمي بستگي دارد.بي‌گمان هيچ‌كس منكر اين نيست كه ژرفايابي و پراكنش دانش، چه در زمينه علوم طبيعي و چه در زمينه علوم اقتصادي و اجتماعي، دگرگوني‌هاي چشم‌گيري در عالم سياست ايجاد كرده است. البته نبايد پنداشت كه هدف اصلي اين دگرگشت‌ها تباهي سياست بود، بلكه سياست نيز در واقع مانند دين و هنر و اخلاق، دستخوش انقلاب فراگيري شد كه جهان و چشم‌انداز متعارف انسان‌ها را از بنياد دگرگون كرد، از اين‌رو، سياست براي اينكه بتواند وظيفه خود را انجام دهد و تا حد ممكن ماموريت ويژه‌اش را وفادارانه به پايان رساند، مجبور است به اين دگرگشت‌ها توجه كند،بكوشد برآنها چيده شود، و آنها را در خدمت خيرمشترك بنهد كه همانا امنيت بيروني و تفاهم دروني واحدهاي سياسي گوناگون است. بنابراين، هدف سياست نمي‌تواند شناخت باشد. در واقع آنچه همواره بوده است، مي‌ماند: يعني عمل و از اين‌رو آن را بايد به‌همين عنوان فهميد."
ژولين فروند، فيلسوف، جامعه‌شناس و نظريه‌پرداز فرانسوي كتاب سياست چيست؟ را با اين پاراگراف آغاز مي‌كند و در همين ابتدا موضع خود را در باب سياست آشكار مي‌كند."سياست چيست" در دو بخش تنظيم شده است. اگر مقدمه طولاني و نتيجه‌گيري كتاب را هم به عنوان دو بخش مجزاي ديگر در نظر بگيريم مي‌توان گفت كه كتاب از 4 بخش تشكيل شده است. كليت اين اثر كنكاشي است در دو مفهوم مهم، مناقشه برانگيز و قديمي در نظريه‌پردازي سياست و فلسفه سياسي كه از زمان ماكياول تاكنون نظريه‌پردازان اين عرصه را به خود مشغول كرده و تقدم هريك بر ديگري همواره در ميان اين افراد محل بحث بوده است. اين دو مفهوم كه با عنوان "هدف" و "وسيله" شناخته شده‌اند،ذهن "ژولين فروند" را نيز به خود مشغول داشته‌است."فروند" در كتاب "سياست چيست" به كندوكاو جدي درباره اين دو مفهوم مي‌پردازد و آنگاه دريافت خويش را به عنوان مبنايي نظري دراختيار ما مي‌گذارد. وي در بخش نخست به عمل سياسي مي‌پردازد. هدف‌هاي غايي، افلاس فلسفه عمل، آيا سياست فعاليتي خود ويژه است، تصميم و شجاعت عناوين بررسي شده در اين بخش به شمار مي‌آيد. فروند در بخش "هدف ويژه امر سياسي" به كالبد شكافي غايت، خيرمشترك، امنيت بيروني، تفاهم دروني پرداخته و آنگاه امنيت و تفاهم را به منزله دو وجه يك خبر درنظر مي‌گيرد. آماج چيست؟ وسيله‌ها و روش، نتيجه‌ها، گزينش، شايستگي، مسووليت و مجرميت، مسووليت سياسي، برتري‌هدف‌هاي غايي، نقش سامان بخشي هدف‌هاي غايي و زرداخانه توجيه‌گري، عناويني هستند كه در بخش "هدف ويژه امر سياسي" به ترتيب در مورد آنها بحث و بررسي شده است. بخش بعدي اين اثر برجسته به كندوكاو "فروند" در بحث وسيله ويژه امر سياسي اختصاص دارد. دو وسيله، زورخوارشمردني نيست. مقدم زور، بدون زور، سياست نيز وجود ندارد، اجبار، زور و حق، دو پهنه بارآوري نيرنگ، كوششي براي تحليل مفهوم نيرنگ، نيرنگ در سياست، زور وسيله ويژه امر سياسي است، نه نيرنگ، تناسب نيروها و تمدن‌ها، عناوين اين بخش به شمار مي‌آيند. نتيجه‌گيري كتاب نيز با تعريف سياست،نگاهي كوتاه به معناي امر سياسي، تاريخ و متافيزيك به پايان مي‌رسد
به اعتقاد فروند، سياست به هر شكلي "بازي تردستي‌هاي سياسي" است و بنابراين، درافتادن با سياست از راه پرداختن به سياست مسخره است. هنگامي كه نامزد به دست گرفتن قدرت خود را انساني غيرسياسي مي‌نماياند كه تنها نگراني‌اش خدمت به كشور و نجات آن است، نيرنگ به كار مي‌برد. و اما چه بايد گفت درباره كساني كه صادقانه باور دارند پس از رسيدن به قدرت به سياست نمي‌پردازند و از زد و بندها، تحريك‌ها، بده و بستان‌ها، و دوگويي‌ها دوري مي‌جويند؟ هم ميل به قدرت و هم كار بست قدرت پرداختن به سياست است، به معناي تحقيرآميز و ستايش‌انگيز واژه، و هيچ سفسطه‌گري و چرب زباني‌اي اين وضعيت عيني را دگرگون نمي‌كند. »اينجاست كه فروند به تبيين بيشتر پرداخته و مي‌نويسد: سياستي مطلقا پاك، مطلقا درست، مطلقا وارسته، در كنار سياستي كه به گونه‌اي درمان ناپذير، فاسد، ناشرافت‌مندانه، و تاسف‌بار باشد نه هرگز وجود داشته و نه هرگز وجود خواهد داشت. تاريخ نمونه‌اي از فردي و ملت‌مدار را نشان نمي‌دهد كه در كار خود همواره از آنچه بازي سياسي مي‌نامند بركنار مانده باشد. البته فراموش نبايد كرد كه همواره كساني يافت مي‌شوند كه از روي ناآگاهي مي‌پندارند كه مي‌توانند از اين بازي بگريزند. روشن است چنين سخناني به اين معني نيست كه هر سياستمداري حتما "سياست باز است"، يا اينكه بايد سياست را به مانورهاي پنهاني، شانتاژها، و خاصه خرجي‌ها فروكاست. اما هر سياستمداري در صورت لزوم، ناگزير به اين بازي تن مي‌دهد و بي‌آنكه ناگزير در دام آن فرولغزد از آن سود مي جويد)29-28( "فروند" در بررسي ويژگي‌هاي سياستمدار به موضوع شجاعت مي‌رسد و با واكاوي اين مفهوم تحليلي خاص از آن ارائه مي‌دهد. وي شجاعت را در ربط با مفهوم "تصميم" ديده و تصميم را در روند عمل مورد مشاهده قرار مي‌دهد. به باور "فروند" تصميم تنها اقدامي به معناي ابتكار به خرج دادن نيست، بلكه كوشش براي به انجام رساندن آن نيز هست."(ص 46) به باور اين انديشمند فرانسوي:"تعهد به يك آرمان دليري نمي‌طلبد، مگر آنكه براي هوادار اين آرمان از نظر سياسي خطرناك باشد و او نيز پي‌آمدهاي نگرش خود را بپذيرد. از اين‌رو، در رژيم مبتني برآزادي نيازي به شجاعت به شكل به خطر انداختن خود نيست، مگر هنگامي كه خود آرمان آزادي به خطر افتد.(ص47) فروند در بررسي هدف ويژه امر سياسي به بررسي اهداف غايي امر سياسي مي‌پردازد و با بيان اين نكته كه " هنگامي كه هدف‌هاي غايي فريبا و افسون كننده‌اند، آدميان به آساني در سراب توجيه‌گري‌ها و نويدها فرو مي‌روند."(ص134 اينجاست كه "فروند" با ذكر يادي از نيچه هدف خود را اينگونه تكميل مي‌كند: "نيچه مي‌گويد: هنگامي كه هدف‌هاي غايي سترگ‌اند، افراد بشر ميزان ديگري به كار مي‌برند و ديگر درباره "جنايت" به عنوان جنايت داوري نمي‌كنند. حتي اگر هراسناك‌ترين وسيله‌ها را به كار گرفته باشد."(ص134) "سياست چيست" اثر فروند كتابي است كه پيدا و پنهان سياست و سياست بازي را واكاوي كرده به دقيق‌ترين شيوه ابعاد آن را تحليل و بررسي مي‌كند. مطالعه اين اثر برجسته شناخت ما را از اين پديده افزايش داده، در تحول نگاهمان تاثير مي‌گذارد
اين كتاب توسط نشر آگه چاپ و روانه بازار كتاب شده است
اتراقگاه بهار
-
حالا چند هفتهایست که تهرانم. چهار یا شاید هم پنج یا شش هفته. پس فردا هم
برمیگردم لندن پیش دوستدخترم و گربه. دوست داشتم از این سفرم بیشتر بنویسم.
چه مید...
4 months ago
No comments:
Post a Comment